Tuinportret: Monty Don

Vrijdagavond is gereserveerd voor onze favoriete Engelse tuinman. Dan zit (bijna) de voltallige H&G-redactie voor de buis en hangt aan de lippen van Monty Don, die met zijn ideeën, tips en advies het BBC programma Gardeners’ World onweerstaanbaar maakt. Eva Loesberg verdiepte zich in hem.

‘Pas als je een plant hebt zien vechten tegen de wind en zien stralen in de zon, pas als je hebt gezien hoe hij door het jaar heen verandert, ga je er van houden.’ Het kan Monty Don, presentator van Gardeners’ World van de BBC, weinig schelen of de planten in zijn tuin ouderwets, gewoontjes of trendy zijn. Als hij ze zelf plant en snoeit krijgt hij er altijd een relatie mee.
Monty Don werd in 1955 geboren in Berlijn. Zijn vader was daar gestationeerd als beroepsmilitair. Toen ze na een paar jaar terugkeerden naar Engeland, kochten zijn ouders een huis met een enorme tuin met grote gazons. Er werd van de kinderen, Monty, zijn broer en zus, verwacht dat ieder zijn steentje bijdroeg, maar Monty had er een bloedhekel aan. ‘Maaien, wieden, houthakken, zorgen voor de kippen; pas rond mijn achttiende begon ik het leuk te vinden.’
Tuinieren bleek een geweldig medicijn te zijn tegen zijn winterdepressies. ‘Er is niets beter voor je hoofd, dan met je handen wroeten in de aarde.’ Tijdens zijn studie Engels in Cambridge, ontmoette hij zijn vrouw Sarah. Samen openden ze in de jaren tachtig een juwelierszaak. Sarah’s ontwerpen van grote glamour-libellen, vlinders en bloemen werden gekocht door beroemdheden als Boy George, Michael Jackson en Prinses Diana. Ze beleefden gouden tijden. Maar met de economische crash van 1987 liep de verkoop terug. En uiteindelijk raakten Monty, Sarah en de drie kinderen die ze inmiddels hadden, alles kwijt. Geld, zaak en huis. Met grote schulden belandden ze in een tijdelijk huurhuis. Don stortte zich als een bezetene op de tuin. Achteraf vertelt hij dat zijn ‘obsessie grensde aan waanzin’. In 1991, na het overlijden van zijn moeder, konden Don en Sarah met hulp van de erfenis een lening krijgen en eindelijk weer een eigen huis kopen.

Ze vielen als een blok voor een verwaarloosde zestiende-eeuwse boerderij met een braakliggend stuk grond in Herefordshire. ‘Die verhuizing is mijn redding geweest. Ik kon weer gaan bouwen. Niet alleen een huis en een tuin, ons hele leven.’ De zon ging weer schijnen. Don kreeg een tuincolumn in The Observer. Hij mocht een keer optreden in de tuinsequentie van de ontbijtshow This Morning, en werd daarna gevraagd voor andere tuinprogramma’s. De enthousiaste, hardwerkende Engelsman leerde alles door te doen. Dat hij nooit een ‘fatsoenlijke tuinopleiding’ had genoten, zorgde ervoor dat de ‘hogere Engelse tuinkringen’ hem niet zo serieus namen. Maar zijn publiek hield van hem. En doet dat nog steeds. Ook van zijn tuinboeken. Want aangestoken door zijn programma’s, begon Don te schrijven. En hij hield niet meer op. Zeventien titels staan er inmiddels op zijn naam.

Hij is een voorstander van organisch (moes)tuinieren en ziet het als zijn missie om Engeland aan het betere eten te krijgen. In zijn eigen moestuin groeien de bietjes, prei en verschillende soorten sla inmiddels ook als kool. Langs de oprit naar het mooi gerenoveerde oude huis, staan aan beide kanten van het pad dertien rondgesnoeide taxushagen. Don houdt van symmetrie. En van véél; zijn tuin staat vol verschillende soorten planten. Plek om te genieten in een ligstoel is er niet, want daar doet hij niet aan. Hij is altijd aan het werk. De Jewel-garden, vol kleurige bloemen, wordt verzorgd door Sarah. Monty: ‘Onze gelukkigste momenten samen, zijn we ieder voor zich, in stilte in de tuin bezig.’ Elke vierkante meter heeft betekenis, omdat ‘we er de aarde met eigen handen hebben omgewoeld’. Een gevoel dat je alleen in je eigen tuin kunt hebben. ‘Er lopen drie honden en kippen rond op ons erf. Op de paden liggen kinderfietsen, onder de heg een ingedeukte oude bal. In de moestuin staat een hark die ik er een week geleden ben vergeten. Voor mij is dat allemaal net zo sfeerbepalend als de eerste opkomende Tithonia, of de bloemen van de Acanthus mollis. Samen maken ze mijn thuis.’

Monty Don is op vrijdagavond om 21.30 uur te zien in het tuinprogramma Gardeners’ World op BBC Two.

FOTOGRAFIE BSR AGENCY    TEKST EVA LOESBERG